Efektet e pandemisë në sektorin e turizmit: Çfarë kemi mësuar!

 Koronavirusi ka ndryshuar mënyrën se si ne udhëtojmë dhe turizmin në përgjithësi. Në kulmin e pandemisë, shumica e destinacioneve ishin të detyruara të zbatonin kufizime udhëtimi dhe industria duhej të zbulonte një normalitet të ri dhe të përshtatej me udhëzimet e reja në sektor për tu rikuperuar dhe parandaluar krizat e ardhshme.

Pas përfundimit të fazës së dytë dhe dy viteve në Covid19, projekti I Agjencisë Zvicerane për Zhvillim dhe Bashkëpunim  PPSE organizoi një ngjarje për të diskutuar efektet ekonomike të pandemisë në sektorin e turizmit, mësimet e nxjerra dhe rrugën përpara. "Pavarësisht goditjes së parë psikologjike, ajo që pamë është se sektori i turizmit është shumë i rëndësishëm për zhvillimin ekonomik. Është një sektor kyç në botë dhe në Kosovë gjithashtu dhe shoqëria jonë e kuptoi këtë. Akterët e turizmit ishin të parët që u angazhuan në përmirësim të situatës dhe këtu pamë rëndësinë e secilit prej segmenteve të industrisë”, tha znj. Argentina Grazhdani, menaxhere e projektit PPSE. Z. Fisnik Bajrami, Specialisti i Monitorimit dhe Matjes së Rezultateve në PPSE prezantoi rezultatet e Anketës së Ofertës. Një nga gjetjet kryesore të sondazhit tregon se ka pasur një rritje të numrit të të punësuarve në sektorin e turizmit deri në fillimin e pandemisë.“Një fakt që na gëzon është se shkalla e shfrytëzimit të akomodimeve ka qenë duke u rritur. Kjo tregon se ka vend për investime të reja në akomodim dhe është gjithashtu interesant se akomodimet kanë gjeneruar deri në 40% të kapacitetit dhe nuk ka pasur rënie të madhe të gjenerimit në restorante, ku në vitin 2019 ka pasur një rritje prej 50%, ndërsa ka rënë vetëm në 35% në vitin 2020”. PPSE ka krahasuar të dhënat me vendet në rajon, të cilat kishin paketa më të mira rikuperimi. Anketa tregon se edhe rajoni ka pësuar dëme të ngjashme me trendin në Kosovë. Krahas këtij diskutimi, z. Ilir Berisha nga Agjencia e Statikave të Kosovës diskutoi për rëndësinë e të dhënave dhe përmirësimin e statistikave në dispozicion. “Të gjitha të dhënat që mbledhim janë të rëndësishme për politikëbërjen, veçanërisht të dhënat që mbledhim përmes policisë kufitare, projekt ky i mbështetur nga PPSE”, tha zoti Berisha.

Issa Torres, Eksperte e Zhvillimit të Turizmit të Qëndrueshëm në Swisscontact u fokusua në qëndrueshmërinë e kërkesës së konsumatorëve dhe prezantoi disa praktika dhe shembuj të mirë nga destinacionet në mbarë botën që trajtojnë qëndrueshmërinë në sfera të ndryshme, duke përfshirë trajtimin e ndryshimeve klimatike dhe forcimin e lidhjeve midis prodhuesve të vegjël dhe vizitorëve. Zonja Torres foli për ndryshimet që ka sjellë pandemia, të cilat janë këtu për të qëndruar, si dixhitalizimi; rëndësinë e masave të higjienës dhe sigurisë, dhe kthimin e besimit. "Ky është një moment në kohë për të rimenduar modelet e zhvillimit të turizmit dhe për të krijuar destinacione më elastike," tha znj. Torres. Ajo diskutoi rimëkëmbjen dhe qëndrueshmërinë dhe përmendi çështjet kyçe për të ecur përpara: 1) vizionin strategjik afatgjatë, nga i cili përfitojnë gjithashtu komunitetet lokale dhe planeti: 2) rëndësia e inteligjencës së të dhënave për të marrë vendime të informuara dhe 3) bashkëpunimi publik-privat dhe partneritetet për zbatimin e veprimeve.

Paneli i parë kishte gjithashtu folës nga Ministria e Industrisë, Ndërrmarësisë dhe Tregtisë, që foli për perspektivat e sektorit publik, masat dhe të ardhmen. Znj. Lumturije Geci, zv/drejtoreshë në departamentin e turizmit në Ministri përmendi dy masa të rëndësishme nga pakoja e rimëkëmbjes ekonomike që janë rivitalizimi i fshatrave përmes bujqësisë dhe agroturizmit dhe masat për rimëkëmbjen e bizneseve. Ministria do të vazhdojë të punojë për finalizimin e strategjisë për menaxhimin e turizmit dhe do të punojë për finalizimin e ligjit dhe akteve nënligjore.

 Pjesa e dytë e eventit u fokusua në përshtatjen e ofertës dhe promovimin; perspektiva të ndryshme të përjetuara nga partnerët e projektit. Një nga ndërhyrjet më të rëndësishme të mbështetura gjatë dy viteve të fundit nga PPSE ishte certifikata e WTTC Safe Travels. Kjo u mundësoi operatorëve të turizmit të rikthejnë besimin dhe të garantojnë sigurinë e vizitorëve, dhe u shtoi vlerë destinacioneve. “Mungesa e informacionit, komunikimit dhe bazës së të dhënave specifike me vizitorët na bën pak të paparashikueshëm. Mungesa e udhëzimeve të qarta nga institucionet lokale na bëri të përdorim informacione nga institucione të ndryshme ndërkombëtare. Certifikata Safe Travels na ndihmoi të rifitojmë besimin, por, për t'u bërë një destinacion i sigurtë, duhej të shikonim vlerën zinxhirore. Nuk mjafton të kesh vetëm një hotel apo një restorant të certifikuar. Ideja ishte që të ofronim një zinxhir të plotë operatorësh të certifikuar me Safe Travels dhe kjo jo vetëm që na solli më shumë komente pozitive në të gjithë mediat sociale për shembull, por edhe më shumë vizitorë”, thotë Fidan Hallaqi, konsulent. Temën e vazhdoi Baki Hoti, kryetar i Unionit të Turizmit të Kosovës, i cili tha se deri më tani rreth 41 subjekte turistike janë certifikuar me këtë vulë dhe kërkesa për certifikim është rritur gjatë javëve të fundit. Aktiviteti u mbyll me diskutimin për promovimin në diasporë dhe rëndësinë e saj në zhvillimin ekonomik të vendit nga Sevdail Tahiri, drejtor i platformës Albinfo (Zvicër).

Gjatë katër viteve të fundit, sektori i turizmit i projektit PPSE ka realizuar aktivitete që synojnë t’i kontribuojnë drejtpërdrejt rritjes së numrit të turistëve, të cilët qëndrojnë më gjatë në destinacion dhe shpenzojnë më shumë, duke sjellë kështu më shumë të ardhura dhe punësim. Disa nga këto ndërhyrje përfshijnë zhvillimin e produkteve të reja në të gjithë Kosovën, përmirësimin e atraksioneve turistike, promovimin e turizmit ndërkombëtarisht, trajnimin afatshkurtër për profesionet specifike të lidhura me turizmin dhe koordinimin e sektorëve.